नयाँ बर्ष र नयाँ आवस्यकता

हिसाबकिताब अनि उतारचढावको बर्षको रुपमा गएको बर्षले नेपालको ईतिहासमा गहिरो छाप छोडेर गयो । धेरै भन्दा धेरै रुवायो थोरै आशा जगायो तर निरासा  भित्रैबाट आशाजनक सुरुवाती पनि गरायो ।कयन कुराहरु फेरिए भित्तेपात्रो नयाँ फेरियो, दिन र रातहरु फेरिए सिर्फ अङ्कमा भएनी साल फेरियो! 

उल्लेख्य रुपमा कुनै कुराको प्रगती नभएनी नेपालको ईतिहासमै  जनताले चुनेका प्रतिनिधिहरुबाट लेखिएको संबिधान जारी हुनु गएको बर्षको महत्वपुर्ण उपलब्धी रह्यो। 

धेरै नराम्रा तथा जनमन रुवाउने घटना हरुले गएको बर्ष खासै खुसिको बर्ष रहन सकेन । महत्त्वपूर्ण ब्यक्तित्वहरुले यसै बर्ष देह त्याग गरे / हवाईजहाज दुर्घटनाहरुले नेपाली मनमा गहिरो पीडा दियो! सुरुवातमै भुकम्पले घरबार बिहिन बनाए सङ्गै सुरु भएको यो बर्षले अन्त्य सम्म रुवाउने काम गर्यो। खोटाङ्ग मा बस दुर्घटना र डोटिमा जीव दुर्घटना सङ्गै गएको बर्ष कालो बर्षको रुपमा हामी माझबाट टाढा भयो ।धेरै कुराहरुले गएको बर्ष वास्तवमै हाम्रो लागि सुखद रहन सकेन

।

नया बर्ष सुरु भैसकेको छ। कयौं कुराहरु छन / नेपाली राजनिती र नेपाली जनमानश माथी धेरै चुनौती हरु छन्l आर्थिकरुपमा देश खस्किएको छ। भुकम्पपछिको पुनर्निर्माण द्रुतगतिमा अघि बढ्नुपर्ने छ ! संबिधानको कार्यान्वयन गर्नु पर्ने ठूलो चुनौती छ । यसका अलवा सामाजिक तथा आर्थिक कुराहरु पनि छन , जुन साचो रुपमा अघि बढ्नैपर्ने छन। चुनौतिहरुबाट सुनौला अवसरहरुलाई खोज्ने मात्रै हैन जिवनमा लागू गर्नु छ! अनेकौ  बाधा र ब्यबधान हरुका बिचमा सबैलाई मिलाएर लान सक्ने राजनितिक नेतृत्व को खाचो अझै पनि छ। वास्तवमै भन्ने हो भने देश संक्रमणकाल बाटै गुज्रीरहेको छ। कागज मा मात्रै सिमित योजनाहरुलाई ब्यबहारिक कसरतबाट सकेसम्म छिटो सन्चालन र कार्यान्वयन गर्नु जरुरि छ ! यो सब तबमात्र सम्भब हुन्छ। जब आपसी मेलमिलाप र सद्भाव को वातावरण शृजना हुन्छ।

नेपाली राजनितिलाई  फोहोरी ठान्ने युवाहरुलाई यहि राजनितिक नेतृत्वले बिस्वास दिलाउनु पर्ने छ कि राजनिती राम्रो भएमा सबैकुरा  राम्रो हुन्छ ! राम्रो हुनका लागि नयाँबर्ष सङ्गै राम्रोहुने ,असल हुने बानिको बिकाश गर्ने मामलामा कोहि पनि चुक्नु हुन्न।

 जब देशको कुरा आउँछ तव स्वाभिमानी बनेर सडक मा उत्रन प्रत्यक नेपाली तयार छन भने देश बनाउने मामलामा पनि पक्कै सबैको एकमत हुनै पर्छ चाहे त्यो राजनीतिक क्षेत्र होस या सरकरी र गैरसरकारी । प्रगतिका बाटा सबैतिरबाट आउनका लागि चारै तिर का हाम्रा ढोका हरु खुल्नु पर्छ। 

गएको बर्षले हामिलाई धेरै धोका दिएकै होl  आर्थिक समृद्धि लाई एक दशकपछि धकेले पनि हामिलाई दशकौ पछि सम्मका लागि नेपालको खाका कोर्ने ग्यान दिएर गयको छ। भनिन्छ अनुभव  भोगेर लिने कुरा हो/ धेरै भोग्नु पर्योl  भुकम्पको त्राश, बिनाश ,नाकाबन्दी को अत्याचार तथा अनेकौ  तिकडमहरु,! 

यदि हामी आफैमा आत्मनिर्भर हुने बाटो पहिलै रोजेको हुन्थ्यौभने कसैको मुख ताकेर बस्नु जरुरी हुदैनथ्यो । अब ढिलै भएपनि धेरै कुरा नेपालिले भोगेका छौं l आफ्नो वास्तविक परिस्थिति सङ्ग परिचीत भएका छौं। आफैलाई ढिलै भएपनि बुझ्ने कोसिस गरिरहेका छौं। परनिर्भरता जस्तो खतरानाक बिस   केहीपनि हैन भन्ने कुरासङ्ग  पूर्णरुपमा परिचित भएका छौं।

जब हामी सबै चिज मा सबल छौ भने अर्का को मुख किन ताक्ने?  हामीले चाह्यौभने देशबिकाश पनि ब्यक्तित्व बिकाश भन्दा गार्हो चिज पक्कै हैन! देशलाइ  एउटा ब्यक्ती मान्ने हो भने कुनै पनि निकाय साखा तथा सम्पुर्ण सरकारका अङ्गहरु देश भन्ने ब्यक्तिका अङ्गहरु हुन। देश भन्ने ब्यक्तिको बिकाश तब मात्र सम्भव छ, जब सबै अङग हरु स्वभाबिक तबरले काम गर्न थाल्दछन। ब्यक्तिको कुनै पनि अङ्ग यदि रोगी भयो या कुनै काम गर्न सकेन भने त्यस्तो अवस्थामा ब्यक्ती स्वस्थ  हुने सक्दैन l त्यसकारण सबै अङ्ग हरु चुस्त र दुरुस्त राखेर यदि देश भन्ने ब्यक्तिलाई सुधार्दै जाने हो भने बिकाश भन्ने कुरो त्यति गार्हो चिज पनि हैन ।

सबल बिकाशको लागि अङ्गहरु सबल र सक्षम हुनै पर्छ ।प्रत्यक अङ्गहरुमा भएका असक्षमता लाई हटाएर अथवा सुधार गरेर जानू नै बिकाशको प्रथम चरण हो भन्ने मलाई लाग्दछ। यसले देशको चौतर्फी बिकाश मात्रै हैन संविधान कार्यान्वयन जस्तो झन्जटिलो काम पनि सजिलै गर्न सकिन्छ भन्ने हो । सबै अङ्ग हरुको उचित सरसफाइ बाट नै सफा वातावरण को आवस्यकता महसुस गर्न सकिन्छ। यसको मतलब यो हो कि रोगी मानिसले सरसफाईको आवस्यकता महसुस त गर्न सक्ला तर उसले सरसफाई गर्न भने सक्ला भन्ने कुनै आधार हुदैन।

नयाँ बर्ष यी र यिनै अप्ठ्याराहरु बिच हामी माझ आएको छ। संविधानको कार्यान्वयन ले नै अहिलेको अवस्थामा सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण ठाउँलिन्छ र लिनुपर्छ पनि। नियम कानुन र यसको उचित कार्यान्वयन बिना कानुनी राज्य को परिकल्पना असम्भव छ। कानुनीराज्य एउटा अबधारणामा मात्रै हैन ब्यबहारिक प्रयोगमा आवश्यक  छ। नेपालमा कानुनी राज्यको अबधारणा पहिलैदेखि नै भएपनि यसको कार्यान्वयनमा भने उहीँ प्रश्नवाचक चिन्ह खडा छ । यो सम्बिधान कार्यान्वयन सङ्गै त्यो अबधारणा मा मात्रै सिमित नभएर वास्तविक कानुनी राज्य स्थापना हुनै पर्छ । जसको ब्यबहारिक प्रयोग राजनितिक नेतृत्व बाटै सुरु हुनुपर्छ तब मात्रै जनता कानुनी रुपमै आफुलाई सबल र सक्षम अनुभव गर्न सक्ने छन ।हरेक राजनितिक दलहरु आफैमा सफा हुनै पर्छ। अरुलाई दोश दिने परिपाटी बाट मुक्त भएर आफ्ना कमिकमजोरी लाई सुधार गर्न तिर लागि आवस्यक ठाउमा मात्र खबरदारी गर्ने बानी बसाउनै पर्छ । राम्रो कामका लागि जसको सरकार भए पनि खुल्ला मनले साथ र समर्थन गर्नु जरुरी छ भने नराम्रा कामहरुका लागि आफ्नै दलको नेतृत्व माथी पनि प्रश्न चिन्ह खडा गर्न सक्ने क्षमता   स्थापित हुनु पर्छ ।यसको लागि सधै अरुको आलोचना गर्ने प्रबिर्ती बाट बाहिर आएर एक अर्कालाई बिश्वास गर्ने वातावरण को शृजना गर्न तिर सबै राजनितिक दल हरुले लाग्नु पर्ने टड्कारो आवस्यकता छ ।यदि यो सकिएन भने संबिधान कार्यान्वयनमै सबैभन्दा बढि समस्या सुरु हुने छन ।अनि ती समस्या बाट अग्यात शक्तिले फाईदा नउठाउलान भन्ने ग्यारेन्टी कसैले दिन सक्ने छैन। त्यसैले मेलमिलाप र सद्भाव बाट मात्रै देशको बिकास हुन्छ भन्ने तिर सबैको ध्यान जान जरुरी छ।हरेक समस्याले त्यसको जवाफ पनि बोकेर ल्याएको हुन्छ भन्ने मान्यातलाई आत्म साथ गर्दै देश भित्रका सबै समस्याहरु को जड भनेको असमझदारी नै हो भन्ने मेरो ठम्म्याई हो ।

अन्त्यमा यो नयाँ बर्षले हामी सबैमा एकअर्कालाई बुझ्ने शक्ति प्रदान गरोस । सबैलाई नयाँ नेपालको निर्माणहातमा हात काधमाकाध मिलाएर जाने क्षमता प्रदान गरोस र आर्थिक उन्नतिको बाटोमा देशलाई डोर्याउन राजनितिक नेतृत्व लाई सफागर्ने अभियान मा लाग्न सबै नेपाली लाई प्रेरित गरोस ।यहि सुभकामना ।।।